Weet je nog die eerste dag? De eerste dag op een nieuwe school, je eerste stageopdracht, de eerste dag bij een vaste baan. Best spannend toch? Ik vond het in ieder geval altijd behoorlijk spannend. In het begin heb je geen flauw idee wat je te wachten staat en ben je al blij als je het toilet weet te vinden.
Als ondernemer staan je heel veel eerste dagen te wachten. Gelukkig, als ik die allemaal zo spannend zou vinden als mijn eerste school- of stagedag, kon je me inmiddels opvegen, vermoed ik. Maar hoe pak je dat aan bij een nieuwe opdracht?
Voelt het als een eerste werkdag?
Ja en nee. Het begin van een nieuwe opdracht kan in veel opzichten voelen als een eerste werkdag bij een vaste baan: je ontmoet nieuwe collega’s, leert de bedrijfscultuur kennen en probeert je snel in te werken. Toch zijn er enkele belangrijke verschillen die het onderscheid maken tussen een vaste baan en een freelance opdracht.
De eerste dag bij een nieuwe opdrachtgever heeft veel overeenkomsten met de eerste werkdag bij een vaste baan. Je moet jezelf voorstellen, je weg vinden in het bedrijf en je rol duidelijk krijgen (al heb je hier hopelijk al flink wat voorwerk in gedaan tijdens de gesprekken voordat je de opdracht aannam). Echter, als freelancer heb je vaak al eerder met dit bijltje gehakt, en weet je dat je tijdelijke rol een andere dynamiek met zich meebrengt. De verwachtingen zijn anders; je wordt ingehuurd vanwege je expertise en men verwacht dat je snel waarde toevoegt. Aan de bak dus!
Verschillen tussen een vaste baan en een opdracht
Verantwoordelijkheid en autonomie: Als freelancer heb je meestal meer vrijheid en autonomie. Je wordt ingehuurd voor je specifieke vaardigheden en er wordt verwacht dat je snel zelfstandig kunt werken. Dit betekent dat je volledig zelf startend moet zijn. Mijn vragen aan het begin van een opdracht zijn vooral gericht op het leren kennen van de organisatie en waar ik bepaalde dingen kan vinden, maar niet wat ik moet gaan doen.
Werkrelaties: Bij een vaste baan investeer je meer in langdurige werkrelaties en teamdynamiek. Toch vind ik dit ook belangrijk als zelfstandige. Ik leer het team en de stakeholders graag kennen, ook al heb ik altijd het besef van de tijdelijke aard van mijn rol.
Vooral wel en vooral niet doen
Wel doen:
- Communiceren: Zorg voor duidelijke en regelmatige communicatie met je opdrachtgever. Begrijp hun verwachtingen en geef updates over je voortgang.
- Netwerken: Bouw goede relaties op binnen het bedrijf. Vraag altijd hoe de hazen lopen in een organisatie. Zeker wanneer je verantwoordelijk bent voor stakeholders, helpt het om naast de formele ook de informele lijnen te kennen.
- Professioneel blijven: Wees betrouwbaar en professioneel. Blijf je bewust dat je als externe bent ingehuurd om een opdracht te vervullen.
Niet doen:
- Onvoorbereid beginnen: Zorg ervoor dat je de nodige informatie hebt voordat je aan je opdracht begint. Vraag altijd goed door tijdens kennismakingsgesprekken zodat helder is hoe je de organisatie gaat helpen. Op die manier kun je snel waarde toevoegen.
- Te veel aannemen: Overbelast jezelf niet met te veel werk tegelijkertijd. En blijf weg van werk dat hoort bij de vaste medewerkers (tenzij je bijvoorbeeld een verlof invult). Zorg ervoor dat je niet te veel afdwaalt van je opdracht, maar blijf hierin wel een beetje flexibel.
- Zet de betweter uit: Respecteer de bedrijfscultuur en structuur. Natuurlijk zal je dingen herkennen van andere opdrachten en zie je dingen die volgens jou veel beter kunnen. Maar processen en culturen hebben tijd nodig gehad om zo te groeien en geven mensen ook houvast. Wees dus respectvol in feedback daarover.
What’s their hell and what’s their heaven
Om echt succesvol te zijn bij een nieuwe opdrachtgever, moet je begrijpen wat hun ‘hel’ en ‘hemel’ is. Dit betekent inzicht krijgen in hun grootste pijnpunten en uitdagingen en wat hun succes definieert. Vraag naar de problemen die ze proberen op te lossen en de doelen die ze willen bereiken. Door je bewust te zijn van deze aspecten, kun je je inspanningen richten op het bieden van oplossingen die daadwerkelijk impact hebben en waarde toevoegen.
De Olifant en de Porseleinkast
Een van de belangrijkste aspecten van starten bij een nieuwe opdrachtgever is respect voor de organisatie, de mensen en de cultuur. Zoals hierboven gezegd, helpt het niet om meteen te provoceren of continu kritiek te hebben op bestaande processen. Wellicht ben je ingehuurd om veranderingen te brengen, maar dit heeft vaak ook tijd nodig. Zeker wanneer je net start, helpt het vooral om in eerste instantie te luisteren. Luister naar de mensen, woon meetings bij en observeer hoe deze verlopen. Pas in stap 2 ga je aan de slag met veranderingen.
Conclusie
Starten bij een nieuwe opdrachtgever als zelfstandige kan uitdagend en intensief zijn, maar meestal is het ook een hele leuke periode. Er is vaak nog veel te verbeteren en mensen zitten te wachten op je komst (en hulp!). Dit laatste is overigens niet altijd het geval (soms hoor je: “Wat kom jij hier doen?”), maar ook daar biedt luisteren, geduld, respect en blijven communiceren meestal de oplossing.
Uiteraard hanteer ik een deel als richtlijn, maar ieder bedrijf en iedere opdracht is weer anders. Dit zorgt meestal voor enige verrassingen. Zorg dus dat je flexibel kunt meebewegen bij verrassingen en houd niet rigide vast aan je eigen draaiboek of richtlijnen.